تحقیق درباره‌ی عفو و گذشت (بخشش)

همه چیز درباره عفو، بخشش و گذشت ❤️‍🩹

عفو وگذشت یکی از فضیلت ها ومنش های نیک در رفتار واخلاق انسانی است کسانی که رنگ خدایی به خود می گیرند انسان های با گذشتی هستند که از خطا وگناه واشتباه دیگری چشم می پوشند عفو به معنی گذشت از گناه وخطای دیگری وخودداری از مجازات خطا کار وگناهکار می باشد.

مفهوم عفو

عفو واژه عربی و به معنای زمین رها و مغفولی است که هیچ گامی بر آن نهاده نشده و هیچ آثاری در آن نیست. همچنین به معنای آب بیش از نیازی است که بدون سختی و زحمت به دست می‌آید. این واژه سپس به معنای رها کردن حق و حقوق و نیز گذشت و بخشش از خطا و گناه دیگری به کار رفته است.

یکی از راه های رسیدن به بسیاری از کمالات ومقامات انسانی است که در آیات قرآن بیان شده است هر کسی که بخواهد مصداق عناوین بلند ومقامات والایی چون نیکو کاری وشکیبایی وپرهیزکاری شود واز محبت وگذشت الهی برخوردار گردد وبسیاری از بلاها ومصیبت ها وگرفتاری ها را رفع کند ودر نزد مردم بزرگ ومحبوب شود واز رحمت خاص خداوندی وعنوان محبوب وحبیب الهی بهره مند گردد باید از این راه سود جوید.

عفو به معنای کنترل و مهار خشم وعواطف وچشم پوشی از حقوق خود است واین موجب می شود تا انسان صبر را در مقام خشم و غضب تجربه کند تکرار این گونه اعمال در انسان باعث می شود تا صبر وشکیبایی در انسان تقویت شود وآدمی به پاداش صابران برسد به این معنی که مقام صابران پاداش عمل عفوی می شود که خود مصداق صبر حالی وحالتی بوده است وخداوند در آیات ۳۴ و ۳۵ سوره فصلت صبر را عاملی برای گذشت انسانها در برابر بدی ها می شمارد.

بسیاری از مردم در این اندیشه اند که بتوانند به مقامات بلند انسانی دست یابند و از فواید وآثار آن بهره مند گردند این اشتیاق در جوانان بیشتر از سایر اقشار مشاهده می شود از آنجائیکه از نظر بدنی و آرزوها و آمال در جایگاهی قرار دارند که هر چیزی را می جویند و در پی هر نام و نشانی می روند تا ناشناخته ها را کشف و نایافته ها را بیابند علاقه و اشتیاق شگفتی برای دست یابی به کمالان ومقامات از خود نشان می دهند آنان در جستجوی عرفان و مقامات عرفانی و یا راز ها و رمزها ی طبیعت درون وبیرون به سوی هر کسی کشیده شده وبه هر جایی سرک می کشند در بسیاری از موارد با شکست روبرو می شوند و به سبب عجله در دست یابی به هر چیزی در دام نا اهلان می افتند این در حالی است که قرآن راه های بسیار ساده وروشنی را پیش هر کسی که در جستجوی حقیقت ومقامات وکمالات انسانی است قرار داده است یکی از آموزه های قرآنی برای دست یابی به کمالات راه عفو و گذشت است.

جایگاه عفو و گذشت در میان فضیلت ها و ارزش های انسانی

گذشت کردن یکی از فضیلت ها وارزش های اخلاق انسانی است که از سوی همگان به حکم سیره عقلایی مورد توجه وعنایت قرار گرفته است خداوند در آیه ۱۷۸ از سوره بقره عفو وگذشت به ویژه در حال قدرت بر انتقام ومجازات را می ستاید وبر کسانی که در حال قدرت وتوان از حق خویش می گذرند وبا بزرگواری چشم بر مجازات می بندندآفرین می فرستد وآنرا بعنوان امری معروف وهنجاری پسندیده ونیکو مورد تشویق قرار می دهد.

قرآن در آیات ۲۳۷سوره بقره و۱۲۶سوره نحل با آن که مجازات برابر را بعنوان اصل مقابله به مثل تأئید می کند ولی با بیان این که عفو وگذشت یکی از بهترین وکوتاه ترین راه ها دست یابی انسان به تقوا است می کوشد تا بیان دارد که فضیلت انسانی نه در انتقام ومجازات بلکه در عفو و گذشت از دیگری است وشرافت وکرامت انسانی نه تنها اینگونه حفظ می شود بلکه با این روش شخص می تواند کنترل و مهار خویش را در دست گیرد و احسان و نیکو کاری را بر حسن انتقام مقدم دارد.

انسان در عفو وگذشت است که می تواند ارزش و جایگاه واقعی خویش را به دست آورد این مسئله به ویژه در شداید وسختی ها مانند مجازات قاتلین ودر امور مالی در هنگام تنگدستی فقیران وبینوایان خودرا نشان می دهد شخصی که در اوج غضب وانتقام از جرم قاتل می گذرد و یا ز مال خود چشم فرو می بندد تا تنگدستی را نیازارد و با مطالبه پول ومال خویش اورا خوار وذلیل نکند در حقیقت نه تنها کرامت و بزرگواری خویش را خریده است بلکه شرافت و کرامت انسانی را برای همگان حفظ کرده است.

اجر و پاداش عفو: خداوند در آیات ۲۲سوره نور و ۱۴سوره تغابن می فرماید زمینه سازی برای جلب غفران وآمرزش الهی از ثمرات عفو و گذشت است ودر آیات ۱۳۴تا ۱۳۶سوره آل عمران و ایات ۶۳تا ۷۶فرقان اشاره دارد که پاداش بهشت جاویدان و بهره مندی از مواهب همیشگی آن از پاداشهای عفو و گذشت است.

خداوند در آیه ۴۰ سوره شورا عفو و اغماض از خطای دیگران واصلاح بدی آنان را نیکی دانسته و گذشت را موجب پاداش ویژه خداوند بر می شمارد و در آیات ۵۲ و ۵۴ سوره قصص با ذکر داستان مومنان اهل کتاب که دریافت کننده دو اجر و پاداش برای تحمل در برابر کفار و عفو و گذشت از آزار آنان می باشند توضیح می دهد پاداش مضاعفی را بدست می آورند بهترین پاداش واثری که می توان برای گذشت و عفو بیان کرد آن است که شرایط برای عفو وگذشت خداوند از خطاهای انسانی را فراهم می آورد تا این گونه در مسیر ارحم ترحم (رحم کن تا رحم شوی ) قرار گیریم.

علل و عوامل عفو و گذشت در انسان

آیه ۲۲ سوره نور بیان می دارد که علاقه انسان به غفران الهی وجلب عنایت وی زمینه ای برای عفو وگذشت از خطای دیگران است در آیه ۶۶ سوره توبه خداوند می فرماید : اگر انسان از جرم ها و گناهان وخطاهای کوچک دیگری چشم پوشی کند خداوند از گناهان و خطاهای بزرگ او چشم پوشی می کند و از مقام عفو وغفران با او برخورد می نماید

در آیات ۱۰۹سوره بقره و ۱۴۹سوره نساء اشاره شده که توجه به قدرت مطلقه خداوند زمینه ساز عفو از رفتارهای خطایی دیگران می شود و در آیه ۸۵ سوره حجر خداوند می فرماید: عقیده به قیامت و رستاخیز وهدفداری خلقت و آفرینش و حتمی بودن بازخواست و محاسبه زمینه ساز عفو وگذشت نیکو از دیگران است ودر آیه ۱۵۹سوره آل عمران آمده است که نرم خویی وداشتن قلبی نرم ومهربان ورحیم موجب می شود تا انسان دارای فضیلت اخلاقی گذشت وعفو شود

نقش کلیدی ایمان در عفو و گذشت

خداوند در آیات ۳۶ و۳۷ سوره شورا می فرماید ایمان موجب می شود تا انسان دارای بینش ونگرشی درست نسبت به خود وخدا ودیگران باشد ومسایل زندگی ورفتاری خویش را بر اساس آن تنظیم نماید

در آیه ۴۳ از سوره شورا اشاره می نماید که صبر بر مشکلات و فشارهای عصبی و عاطفی وگذشت از خطای دیگران موجب می شود تا انسان دارای اراده قوی شود

آثار و فواید عفو وگذشت

عفو و گذشت از نظر عقل و عقلا امری ارزشی وهنجار و رفتاری پسندیده و نیکوست خداوند در آیات ۱۷۸ و ۲۳۷ و ۲۸۰ سوره بقره و ۱۵۲ آل عمران و ۳۴ فصلت و ۸۵ سوره حجر بر ارزشمندی عفو و گذشت تاکید کرده و از صاحبان حق خواسته است که برخلاف حق و حقوق خویش از باب انسانیت از خطا و اشتباه دیگری در گذرند و بر رفتار نادرست و نکوهیده وی چشم بپوشند و آنرا نادیده گیرند.

عمل به رفتار هنجاری عفو و گذشت موجب می شود تا انسان در نوعی آرامش خاص خود قرار گیرد که نمی توان آنرا از راهی دیگر کسب کرد.

کسی که از خطا و لغزش دیگری می گذرد رحمت و مهر الهی را به سوی خویش جلب می کند و با جلب رحمت و مهر الهی شخص احساس خوش و زیبایی را در خود می یابد خداوند در آیه ۲۲ سوره نور یکی از علل و عوامل جذب و رحمت الهی را عفو و گذشت کریمانه اشخاص نسبت به خطا و گناه دیگری می شمارد و در آیه ۱۴سوره تغابن این مسئله را در باره روابط خانوادگی میان همسران و نسبت به فرزندان گوشزد می کند که عفو و چشم پوشی از دشمنی های همسران و فرزندان زمینه ساز جلب رحمت خاص خداوندی است که آدمی را به آرامش وخوشی می رساند.

جلب محبت خدا با عفو وگذشت: گذشت از لغزشهای مردم نه تنها باعث جلب رحمت الهی و بهره مندی از آرامش بر خاسته از آن می شود بلکه موجب جلب و جذب محبت الهی نیز می شود و آدمی را در جرگه محبان خداوندی قرار می دهد که رسیدن به مقام حب الهی در حقیقت رسیدن به بسیاری از کمالاتی است که در آثار محبت الهی بیان شده است که در آیات ۱۳۴آل عمران و۱۳مائده به این موضوع اشاره شده است.

قرآن در آیه ۳۴فصلت می فرماید عفو و گذشت عامل جلب وجذب دوستی ها و به وجود آورنده زمینه های پیوند اجتماعی و خانوادگی است و دشمنی ها را از بین می برد.

خداوند در آیه ۱۲۸سوره نساء عفو وگذشت در اختلافات خانوادگی را عامل جذب و جلب خیر به سوی اهل خانواده می شمارد و بر انجام عفو و گذشت تشویق می کند.

خداوند در آیه ۲۸۰ سوره بقره یکی از عوامل جذب و جلب خیر الهی را گذشت از وامداران تنگدست بر می شمارد که شخص با این گذشت خویش خیر الهی را به سوی خویش جلب می کند.

عفو و گذشت موجب می شود تا انسان از عفو الهی بهره مند گردد

خداوند در آیه ۴۵ سوره مائده عفو و گذشت از گناهان را حتی از قصاص را موجب کفاره گناهان شخص می شمارد و بعنوان یکی از علل وعوامل اصلی پاک کردن گناهان بدان اشاره می کند.

خداوند در آیه ۱۲۶سوره نحل می فرماید عفو و گذشت موجب دفع بدیها از انسان می شود.

در آیات ۱۳۳ و ۱۳۴سوره آل عمران و۲۳۷ بقره می فرماید انسان با عفو و گذشت از خطای دیگران به مقام تقوا می رسد.

در آیات ۱۲۶ نحل و ۱۳۴ آل عمران می فرماید عفو وگذشت از مردم موجب وارد شدن در زمره نیکو کاران ومقام احسان می شود.

در آیه ۳۴سوره فصلت می فرماید عفو و گذشت گاهی دشمنان سر سخت را به دوستان صمیمی مبدل می سازد.

آثار عفو و گذشت در روایات

در حدیثی از پیامبر اکرم (ص) آمده است: هنگامی که روز قیامت می شود ندا دهنده ای صدا می زند هر کس اجر او بر خداست وارد بهشت شود گفته می شود چه کسی اجرش بر خداست ؟ جواب می دهند کسی که مردم را عفو کرده است آنها بدون حساب و کتاب به بهشت می روند.

بیشتر بخوانید: مهمترین پایه های زندگی محکم و استوار

_____________________________

منابع:

پیامبر اکرم (ص) می فرماید : عفو وگذشت سبب بقای حکومتها ودوام قدرت است چرا که از دشمنیها می کاهد وبر دوستیها می افزاید (بحارالانوار ج ۷۴ص ۱۶۸).

رسول گرامی اسلام (ص) می فرماید : عفو وگذشت سبب عزت وابرو می گردد چرا که عفو چیزی جز عزت بر انسان نمی افزاید (اصول کافی ج ۲۳ص ۱۰۸).

رسول گرامی اسلام (ص) می فرماید : عفو وگذشت جلو تسلسل ناهنجاریها،خشونتها،جنایتها وکینه توزیهارا می گیرد (کنز العمال ج ۳ص ۳۷۳حدیث ۷۰۰۴).

رسول گرامی اسلام (ص) می فرماید : عفو وگذشت سبب سلامت روح وآرامش جان وطول عمر خواهد شد (میزان الحکمه ج۳حدیث ۱۳۱۸۴).